The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3091 Number: 39 , p. 337-346, Autumn III 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi 09.09.2015 25.10.2015 GOD HERMES AS THE MESSENGER ARCHETYPE HABERCİ ARKETİPİ OLARAK TANRI HERMES Asst Prof. Dr. Ömer ALANKA
HABERCİ ARKETİPİ OLARAK TANRI HERMES
Özet
Bu çalışmada haberci arketipi olarak Antik Yunan Mitolojisinde tanrıların habercisi olan Hermes incelenmektedir. Hermes personası haberci imgesinin yanı sıra bünyesinde ticareti, hırsızlığı, hermenötiği barındırmaktadır. Mitik düşüncenin bir yansıması olarak Hermes mitosu, zihinsel kalıpların haritalanmasında önemli bir figür olurken, haber ve haberci tipolojisinin araştırılmasında arketipal bir semboldür. Arkaik dönem iletişim olgusunun anlamı ve haberleşme süreçlerinin anlaşılmasında Hermes miti, antik döneme ilişkin genel manzarayı ortaya koymaktadır. Haberleşmenin aynı zamanda metafiziksel bir sürecin parçasına dönüştüğü Helenik dönemde haber ve söz arasındaki bağlantı çalışmanın bir diğer odak noktasını oluşturmaktadır. Kolektif bilinçdışı ile zamansal bağlar kopup benzer imgeler ve düşünme biçimleri oluşurken, haberci sembolü olarak Hermes bu kolektif bilinçdışının örneklerinden biri haline 338 Ömer ALANKA gelmektedir. Haber, söz ve logos kavramları antik çağda Yunan kültüründe haberleşme ile aynı paydada buluşmaktadır. Bu bağlamda çalışmada antik dönem iletişimine ilişkin literatür taraması yapılmakta ve haberci kavramının kolektif bilinçdışında nasıl dönüştüğü Tanrı Hermes örneğinde incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Hermes, Persona, Arketip, Haberci, Kolektif Bilinçdışı
GİRİŞ
Mitolojik düşünce mitos ve efsanelere dayanması sebebi ile irrasyonel olduğu için modern bilim tarafından önemsizleştirilmiştir. Yine de, mitolojinin rüyalarla bağlantısı ve psişe (ruh) her dönemde onu araştırılmaya değer ilginç bir alan yapmıştır. Mitoloji genellikle ontolojik sorularını yanıtlar. Bu açıklama işlevi olan mitoslar varlığın kaynağının anlamı gibi ölüm ve yaşamı da psikolojik, ideolojik, sosyolojik, altlarında kültürel ve tarihi özler, metinler ve dolayısıyla evrensel nitelikler içerir. Mitoloji her zaman kökenini açıklamaya çalışmıştır. Doğum ve ölüm gibi fenomenler başlangıç ve arketipler (ilk örnekler) alegorik söylemlerle ve insandaki belirsizlik korkularını ortadan kaldıran varlıklara yönelik cevaplar için geliştirildi. Doğa ve kültürün ikili çatışmasında insan doğa karşısında mitos kültürünün zayıflığını tersine çevirdi ve elini güçlendirdi. Hatta mitosun irrasyonel bir niteliği olsa da dönemin politik, kültürel ve ideolojik yapısı gibi önemli işlevleri yerine getirdiler. Mitos, hem politik hem de sosyolojik boşlukları kuruluş ve sonsuz sürdürülebilirlik oluşturur ve sürdürürler. Bu içerikte, Tanrı Hermes sadece arkaik olmakla kalmaz haberci kimliğinin durumu, aynı zamanda haberlerle ilgili anlam evrenini sunar. Bu cevap kültür ile günümüz kültürü arasında arkaik dönem bir karşılaştırma fırsatı sunar ve Tanrı Hermes bu karşılaştırmada merkezi öneme sahiptir. Böylece Hermes'i anlamaya çalışmak, mitolojik sembol de şu sorulara cevap verir: haberci tipolojisinin arkaik dönemi. Hermes’in sembolünü anlamak için, bu çalışma Jung'un arketip kavramını ve mitolojik bir tanrının özellikleri dikkate alır. Bu çalışmada Hermes'in kişiliği, haber kavramlarının nitelikleri ve antik dönemde haberci üzerinde duruluyor.
Hermes Arketipi
Arketip kavramı Analitik psikolojinin en önemli kavramlarından biridir ki, insanların ve toplulukların psikolojik durumlarını anlamada çok katmanlı ilişkilere sahiptir. Jung'un savunduğu insanın zihinsel yapısıdır ego, kişisel bilinçdışı ve kolektif bilinçdışı olmak üzere üçe ayrılır ve kolektif bilinçdışı, hayat ve kişilik zihinsel gelişiminin kalıtsal temelini oluşturur. Jung belirtiyor ki, Kolektif bilinçdışı atalardan miras alınır ve bilinçsiz bir yol ile bu kısım her zaman mit gibi efsanelerde sembolik olarak ifade edilir. insanın bilinçsiz kolektifin şekillenmesinde Mitoloji etkili oldu. Jung'ın
psikolojinde, arketiplerin kökeni kolektif bilinçdışından kaynaklanır ve tüm hayali ürünlerinde bilinen masallarda sağlıklı ya da nevrotik özne ve efsanelerden oluşur. (Cevizci, 2000, p.83). mitos
kolektifi belirler ve insanoğlunun bilinçsiz
arketipsel yapılarını şekillendirir. Arketipler
geçmiş insanların psişik özelliklerinin kalıntılarıdır. Genel anlamda, arketipler milyonlarca kez tekrarlanan organik yaşam deneyimlerinin toplamıdır ve ilk çağlardan beri yeryüzünde varolan
yoğunlaştırılmış modeller tüm deneyimleri temsil eder. (Jung, 1987, p.71). Mitosun psikoloji ile ilişkisinde Freudyen psikolojiyi gözlemlemek mümkündür. Freud, hastalıkların ve semptomlarının isimlerinde mitolojik karakterleri fazlasıyla kullanır ve bu yolla kendi psikolojik düşüncesini şekillendirir. (Örneğin, Oidipus Kompleks, Elektra Kompleksi vb.)
……..
Arkaik dönemde bireyler belirli zihin kalıplarını uygulayarak hayatın anlamını açıklamaya çalışırlar.
ontolojik cevaplardan sonra arayış içinde olan insanlık çeşitli efsaneler ve hikayeler aracılığıyla ontolojik açıklamalar yapmıştır. Efsanevi
düşünce tanrıları, insan olarak metafizik güçleri tanımlar ve antropomorfik tanrıların gücünü doğanın hareketiyle ilişkilendirir.
Tanrıların antropomorfik yapısının neden olduğu tanrılar doğa olaylarını paylaşır. Örneğin, Apollo güneş tanrısıdır, Poseidon rüzgar tanrısıdır, öte yandan Hermes, iletişim, ticaret, hırsızlar, mahsur kalanların tanrısıdır ve Hermes'in kontrolü altındadırlar. Ayrıca Hermes, arketip - ya da ilk örnek olarak hermeneutiğin kaynağıdır. O ticaret, iletişim, yazışma ve yolculuk ile sembolik eşdeğerdir. Bir haberci olan Hermes, tanrılar ve insanlar arasında iletişim ve haberleşme sağlar ve özgürce gökyüzünde ve yeraltında dolaşır. Bu Hermes'in zengin ve eşsiz kişiliği de tarihsel süreçte bir dizi soyut kavramı somutlaştırdı. Hermes figürü; onun söz ustalığı sebebiyle diplomatlar ve vaizler tarafından iletişimi sağlaması sebebi ile de gazeteciler ve postacılar ve hatta ticaret tanrısı olarak kabul eden tüccarlar tarafından kullanılır. Olympos'un en renkli ve eşsiz tanrıları arasında olan Hermes bir haberci, zaman zaman da bir tercüman / çevirmen ve hırsızdır. O, sembolik olarak üç parçaya ayrıldığında, başı yorum ve gazetecilik temsil eder; onun vücudu haberin gövdesini ve onun sapkın olarak bahsedilen sapkınlık ve ezoterizmini temsil eder ve ayakları ise haber, getirmeyi; postalamayı, iletişimi iletmeyi temsil eder. Hermes'in yine bir başka en önemli özelliği, onun bir hilekar arketip olmasıdır. Doty'ye göre, bu dolandırıcı arketipi aşağıdaki gibidir. 1- O marjinaldir ve mizacı çelişkilidir. 2- O erotiktir ve erotizmin özelliklerine sahiptir. 3- Yaratıcı bir kişiliğe ve yenilikçi yönlere sahiptir. 4- Kurnaz bir hırsızdır. 5- Komik ve esprili bir mizacı vardır. 6- Hermeneutik, yani yorumlama sanatı, onun adını almıştır ve hermeneutikte rol oynar. Hermes'in nitelikleri arasında kişilik özelliklerinin yanı sıra önemli bir haberci ve mesajcı / müjdeci olmasıdır. (Doty, 1993, p.4).
Tanrı'nın doğuşunu göz önünde bulundurarak Hermes,. Zeus ve Titan Atlas ve Pleione'nin kızı olan Maia arasındaki ilişkinin bir sonucu olarak doğmuştur. Tanrıların elçisi olmak ve özellikle Zeus, Hermes şöyle doğdu; Zeus Maia ile Arcadia'nın güneyindeki Cyllene Dağı'nın bir mağarasında tanıştı ve bu ilişki sonucunda bir çocuk doğdu. Çocuk kundaklandı ve bir beşikte yatırıldı. o gün doğduğunda Hermes işleri üstlendi, zeka ve beceriler açısından tanrıların çoğundan üstün olduğunu kanıtladı. Hermes bu yüzden uzun bir süre beşiğinde kalmayı reddetti, akşam kundağını açtı ve ayakları üzerinde yürüyerek yola çıktı. O mağaranın önünde bir kaplumbağa gördü, hayvanı öldürdü ve kabuğunu açtı ve kuzu bağırsağından yedi teli gererek bir gitar (lir) yaptı. Ve sonra ondan çıkan hoş müziği duyarak
eğlendi. O Pieria ovaları üzerinde güneş tanrısının inek sürülerini buldu ve onlardan elli hayvanı çaldı. İnekleri Cyllene'e götürdü, ama sonra onları hırsızlık fark edilmeden geri koymaya karar verdi. Hermes tuhaf sandaletler yaparak çalı çırpı dışındaki ayak izlerini saklamıştı. (Erhat, 1996, pp.140-141). Hermes'in bu yaratıcı yönü de onun kişiliğine yansımıştır. Görevlerinden bazıları aşağıdaki gibidir: Tanrıların elçisi olmak ve özellikle Zeus'un gezginlere ve yolda kalanlara rehberlik etmesi, ölülerin gölgelerini alarak yeraltına götürmek, hırsızlara ve tüccarlar yardım etmek, araştırmalar ve gözlemler yapmak. Bu bağlamda tanrı Hermes'in ikili çelişkileri vardır ve onun görevleri farklılık göstermektedir.
(GENEL ÇEVİRİ- klasik dönemde iletişim insan vücudu ve organları tarafından temsil edilmekteydi. Kulak, dil, göz ve zihin gibi. Çağımızda ise insan vücudu ve organları iletişimin sembolik araçları değildir. O dönemde insan bedeni ve organları evrenin minyatür bir kopyası ve merkezi olarak görülmekteydi. Böylece her şey tanrı hermesin vücudu üzerinden oluşmakta ve dönmekteydi. Yunan dini düşüncesinde hermes bugünkü iletişim isimli yavan bir kelimenin anlamını temsil etmekteydi.) …………
O, iletişim için bir kanal türü olarak verici / ahize ve ele alınan belirli mesaj arasında mesajcı / müjdeci / (kērux) ve haberciydi. (angelos). (Bettini, 2011, p.6).
Hermes her kültürde ve Yunan mitolojisinde var olan bilge adamın eşdeğerlerinden biridir. Her kültürde farklı şekillerde Görünen bilge adam antik dünya insanlara yardım etmeye çalışır ve bir ilah olarak kabul edilir. Arketipleri bilge insanlar olarak gözlemlenebilir. Asya'daki bodhisattvalar, yogiler veya gurular, Afrika'nın bazı bölgelerinde büyücü doktorlar, Amerika'daki yerliler ve Asya'daki göçebe kabilelerdeki şamanlar gibi. Kutsal kitapta peygamberler, bilge adamlar olarak tasvir edilmiştir. Yaşlı insanlar, 'büyükanne', 'dede' gibi birçok kültürde bilgeliğin sembolleridir ve bilge adamlar genellikle batıda erkektir. Bugün bile, bilge bir adam beyaz sakallı münzevi, tuhaf kişi olarak ve karikatürlerde uzun bir elbise giymiş olarak tasvir edilmektedir. (Soccio, 2007, p.5). En önemlilerinden biri
bilge adamların sembolünün yönleri logos'tur.
Antik Yunan felsefesinde logos kavramına büyük bir dikkat vardır. Logo terimi, hukuk, düzen ve tanrıdan bahseden kapsamlı bir araştırma söylemine dönüştürülmüştür. Hermes logoları tanrılardan alır ve anlaşılır bir yolla insanlara iletir. Bu anlamda Hermes logoların taşıyıcısı ve yorumcusudur. Arketipsel açıdan Hermes; mitolojinin, dinin, felsefenin ve ezoterik (potansiyel - içsel) bilginin bir kesişme noktasındadır. Bilge figürler, Eski Mısır'daki Toth gibi, İslam kültüründe İdris gibi, Hint kültüründe Buda gibi bu eski arketipin örnekleri olarak betimlenir. Hermes sembolünün başka bir varyasyonu ise Hermes Trismegistus’tur (Hermes üç kez kutsanmıştır) ve bilgeliğin simgesi olmuştur ve tarih aracılığıyla potansiyel bilginin taşıyıcısıdır. Kılıç (isimli yazar) açıklamaktadır ki orada Hermes üzerinde etkili üç temel evrensel nitelik mevcuttur ki bu özellikler aşağıdaki gibi listelenmiştir:
a-) bir şekilde Tufan ile anılır ; Başka bir deyişle, ondan önce veya sonra yaşamıştır.
b-) Öne çıkan, derin,
peygamber veya koruyucu bir kişiliğe sahiptir.
c-) Bunların en dikkat çekicisi ise tüm geleneklerde üstün bir konuma sahip olmasıdır ve o asla ölmez. (Kılıç, 2013). Tanrı Hermes'in yeteneği tanrılarla iletişime geçme, metafiziğe bilgiye ulaşma kapasitesi ona verir ve ilk simyacıların ilk ve orta çağda onların ezoterik bilgi ile Hermes’in gücünü ilişkilendirir. Böylece potansiyel bilgi, simya ve inisiyasyon (erginleşme) Hermes'e atfedilir ve o metafizik evrende bir rehber olarak kabul edilir. Bu vesile ile Hermes, değişime maruz kalarak ilk çağdan günümüze kadar tanrı, peygamber, aziz ve haberci olarak onun oluşumundaki dönüşüm önemini sürdürür. Hermes başlangıçta bir tanrıdır ve
sonradan bir peygamber, arkaik bilginin Ortaçağda bir taşıyıcısı, yeni çağda bir denizaşırı ticaret yapan tüccar, (merkantalist terimi Hermes'in Roma mitolojisindeki karşılığı olan ticaret tanrısı merkür’den türemiştir) ve son olarak gezgin ve
modern çağda dünyayı boş gezendir.
………..
Bu bağlamda, iletişim ile ilgili fenomenler ve
ulaşım bireylerin kollektif bilincinden habersiz kuşlar, kanatlar gibi metaforlar üzerinden nesnelleştirilir. Antik çağlarda Merkür ile ve daha sonra da Roma mitolojisinde sembolize edilen Hermes figürleri, arketipsel olarak iletişim doludur
ve ulaşıma yönelik bu çağrışımlar bu durumu göstermek için önemlidir. Efsanevi bir figür olarak Tanrı Hermes elinde kanatlı bir baston,
petasus denilen kanatlı şapka ve kanatlı alipes denilen sandalet ile tanımlanır. Hermes'in ikonografisinde başlangıçta yürüyen bir bastonun üzerinde beyaz bir kurdele vardı ama sonra kurdele ölüm tanrısı Hades ile olan bağlantısı nedeniyle kavisli bir yılana dönüştü. Yürüyen baston ölülerin gözlerine işaret ederhale geldi ve ölümle ilişkilendirildi. Ayrıca Hermes Roma'ya girer ve Merkür adını kullanan panteon ve caduceus, sopanın üzerinde kıvrılmış bir yılan olarak kalır. Hermes ve Merkür Asklepios’u taşır. Asklepios tıp tanrısıdır ve bu sembol günümüz modern tıp derslerinde bir amblemi olarak ta kullanılmaktadır. (Kennedy, 1998, s.72).
Hermes'in tanrılarla konuşma yeteneği ile hermeneutik sahada olgunlaşmasını sağlamış ve onun ilahi sırları sapkın ve ezoterik yönden geliştirmiştir. Bu Hermes'in sapkın veya hermetik yönü, potansiyel bilgiyi tutması gerçeğiyle bağlantılıdır. Özellikle de
orta çağda simya sanatı ile uğraşan ezoterik disiplin
ezoterik atıfta bulunarak geliştirilen Hermes'in bilgisi temel olarak inanç sistemlerinden oluşur. Diğer taraftan ise Hermes, başlıca tanrıların yaşadığı ve bir habercinin ölüleri yeraltına (hades) götürdüğü Olympos'un bir sakinidir.
Bir haberci olarak Tanrı Hermes, Hermes'in ölümle arketip bağlantısı ile potansiyel inanç sistemleri ileolan bağlantısı sembolize eder. Anubis (kara çakal) Mısır'da ölüleri yeraltına götürüyor idiyse aslında Mısır mitolojisinde Hermes’in eşdeğeri olmuştur.
Hermes'in Kişiliği ve Onun Gazetecilik için Önemi
Persona terimi kişilik, görev gibi niteliklerin tamamını kapsayan, ontolojik tanrılar için evrensel anlama sahip olan karakter veya kişilik anlamına gelir. Tıpkı insanoğlu gibi, tanrıların kişilikleri geniş ve eklektik bir yapıya sahiptir. Bu anlamda Zeus'un elçisi olan Hermes'in kişiliği de farklı katmanlardan oluşur. Hermes bir yanda hermenötiğin / yorumlamanın tanrısıdır ve diğer yandan da ticaret ve iletişimin tanrısıdır.
Hermes'i dilde başka bir deyişle logos’ta konuşma ve haber ile ilişkilendiren nedir? Bettini Hermes ile logos’un ilişkisini aşağıdaki gibi ifade eder:
Antik çağda Hermes iletişim tanrısı olara, belirli - ve bizim açımızdan – vücudun önemli bir parçası kutsaldı: dil. Filozof olarak Cornutus (Comp. s. 21) diyor ki, Hermes " Haberci ” (diaktoros) olarak adlandırılır. çünkü . . . düşüncelerimizi (diagein) yakınımızdaki ruhlara (psuchai) yönlendirir bunun sebebi onlar dil ona kutsayarak (atfederler). Bu açık bir şekilde Hermes’in dini işbirliği ile berrak bir şekilde insan sesine ait organın, tanrıyı samimi bir şekilde insan etkileşiminin en temel yönlerinden birine indirgemek sureti ile yerini belirlemektir ki bu: dilsel iletişimdir. Platon Hermes'in " dil ile (logos)” yapmak zorundadır ve bu sebeple eirein'den ("söylemek) Eiremes’in adlandırılması gerektiği (görüşünü) desteklemektedir.15 Hesiod'da, biz
Hermes’in, Pandora'yı “yalanlar, dolambaçlı
konuşma, yaramaz doğa” ve her şeyin üzerinde “bir ses” ile nasıl bahşettiğine dair hikayeyi buluruz. 16
Romalı bilgin Macrobius, Merkür'ü "ses ve
gerçekten, konuşmanın kontrolünde” şeklinde tanımlamıştır. (……) (Bettini, 2011, s.6). Hermes aynı zamanda arkaik dönemde dili arketipsel biçimi kullanmanın ve açıklaması şeklinde düşünülmüştür. Aelian da, Hermes'in dillerin babası olduğunu iddia etmiştir. Üstelik çalışmalarında hayvanların doğası üzerine çalışırken Hermes'in dilsel işlevinin öncelikle ibis (Mısır'da) hayvanlar tarafından temsil edilmektedir biçiminde açıklamıştır. Aelian, bu kuşun
görünüşe göre tanrılar için “dilin doğasına (eidos)”.
Benzediği şeklinde betimleme yapmıştır. Aelian
bu kuşun siyah tüylerini diğerleri tarafından işitilen dilin dış kısmını duygular ve beyaz tüyler ile
yöneten dilin sessizliğiyle ilişkilendirir.
habercinin içsel varlığı ve dilin hizmet eden kısımlarını andırır. Tıpkı Hermes gibi. dil de bir
habercidir: İletişimde içsel ve dışsal işlevlere sebep olan. Bununla birlikte, ibis’in tüyleri yalnızca
dili karakterize etmez aynı zamanda insanın iç dünyasında ne olduğunu taşıyarak gizli olan iletişim becerisini de sembolize eder. Bu resimdeki siyah beyaz tüyler iletişimin siyah ve beyaz yönlerini açık bir konuşma olarak sembolize ederek – sessiz ve içe dönük - dilin birçok boyutunu gösterir. (Bettini, 2011, s.6).
Hermes'in logos’u kontrol etme kapasitesi hermenötiğin gelişimi sonrası başlangıç noktası haline gelmiştir. Hermenötiğin unutulmaması gerekir.
Başka bir deyişle bilgi yorumlama aslında bir süreçtir
, bütün peygamberlerde görülen bir hadise olarak ilahi olanı tercüme etmek veya yorumlamak şeklinde insanlara yönelik bir söylemdir, (hermenötik). Derrida'nın Batı kritisizmine yönelik logos-merkezli eleştirisi aslında bunun üzerine kuruludur. Logos
sadece söylem anlamına gelen bir kavram değil,
ama aynı zamanda gelenek, yasa ve tanrı (anlamları da taşır.) Logos-merkezli batı düşünce tarihi
söylem ile tanrı, yasa ve gelenek ile eşzamanlı ve eş anlamlı bir ilişki içindedir. Derrida Batı metafiziğinde kök salmış olan diyalog / senaryo / yazı karşısında söylemin, birincil konumunu tartışır. O inanır ki, varlığın metafiziği yazının üzerindeki logosun tahakküm ve baskısının bir ürünüdür. Bu bağlamda logos, başka bir deyişle söylem tanrısallığın göstergesine dönüşmüştür. Söylem
Tanrı'nın yaratma eyleminden önce tasvir edilmiştir,
kutsal kitaplar da olduğu gibi. Kutsal kitapta bir cümle: “Her şeyden önce konuşma vardı, söylem tanrıydı” ve bir Kur’an ayetinde ise: “Ol dedi ve oldu” söylemin tanrı ile karmaşık ilişkisini betimlemektedir.
…..….
Bu perspektif ile Hermes kelimenin tam anlamıyla
"söylem" (logos) ve onun temel karakter logolar tarafından şekillendirilir. Dilsel taşıyıcı bir tür olarak Hermes'in işlevi (Yunanca haberci anlamına gelen) diactoros'tur. Vurgulanan etkileyici ve parlak doğası, bu pürüzsüz-temiz-parlaklığın hızlı şeklidir ve bu durum etkili dilsel iletişimin karakteriyle aynıdır. Cornutus'un yorumunda dil tercümesi Hermes’in diğer bir baskın rolü oluşturmaktadır. Hermes bir habercidir (kerux), çünkü tüm dil göstergelerini ses çıkararak kulağa ulaşmasını mümkün kılıyor diğer bir ifade ile dili kullanarak “haberci” olur. (Bettini, 2011, s.6).
Antik dönemde, iletişimin doğasının en önemli yönlerinden biri retoriktir, başka bir deyişle
dili etkili bir şekilde kullanmaktır. Dilin bir diğer
etkili olan yönü retorik dili yorumlamaktır, başka bir deyişle hermeneutik ve bu ilgi ile hermeneutik dilin gizemlerinin derinliklerine gitmemizi sağlar. Antik dönem iletişim algısında tanrılar ile iletişim kurmak metafizik boyutu içerir. Böylece bireyler gelecek hakkında bilgiye Hermes aracılığıyla ulaşırlar. Hermes iletişim görünmezliği ve hızı sayesinde sağlar. Hephiastos, Zeus için yapmış olduğu baston tanrı Hermes’i Görünmez ve uykuya karşı hakim olmayı sağlamıştır. Bu konuyla ilgili olarak İlyada'da şunlar ifade edilir:
…………..
Hermes; söylemin, haberci ve vaiz olarak çalışan
metafizik evreni açıklamanın ilahi babasıdır. Hermes sesin ve dilsel göstergelerin kulaklara başka bir deyişle akla iletilme aşamasında önemli bir rol oynar. Dil göstergelerinin yanı sıra bu tanrı dilin olumsuz sonunda gözlenir. Tanrı Hermes ölüleri başka bir deyişle ölüler diyarı olan yeraltına almaktadır. Eski Mısır mitolojisinde çakal Annubis Hermes arketipinden başka bir örnek olarak öbür dünyaya ruhlar alır. Hermes'in ölümle olan bu bağı, onun
potansiyel inanç sistemleriyle olan ilişkisini sembolize eder. Mısır'da ölüleri yeraltına taşıyan Anubis (kara çakal) aslında Mısır mitolojisi Hermes'in atasıdır. Söylemin ve sessizliğin akıl hocası olan Hermes, metafizik ve fiziksel dünyalar arasında bir haberci olarak çalıştığından, ilahi olan bilgiyi taşır. Hermes Zeus’un elçisidir ve Zeus onun vasıtasıyla tüm bilgilerini ondan alır. Bu anlamda Hermes antik dönemin haberci tanrısıdır ve o
günümüz iletişiminin arkaik biçimini sembolize eder.
Sonuç
Hermes'in arketipi, arkaik dönemde iletişimin doğasını ve anlamını sunan bir görüntüye dönüştürülmüştür. Antik dönemdeki elçi arketipini araştıran bu çalışma elçiyi toplumların kolektif bilinçdışı tarafından görüntülenen sembol olarak inceler. Tanrıların habercisi olan Hermes sadece mitolojik bir figür değil aynı zamanda arkaik çağda haberlerin genel hatlarını gösteren ve iletişimin bir örneğidir de. İçinde iletişim sürecinin yaşandığı mitolojik çağda tanrı-insan, ekseninde iletişim sürecini gerçekleştiren bir haberci gibi Tanrı Hermes işler gerçekleştirir. modern zeka
Bir yandan metafizik dünyayı dışlarken öte yandan rasyonel alanda iletişim fenomenini kısıtlar. Ancak Hermes arketipsel olarak sessizliği, bilinmezliği ve
iletişim sürecinde günümüz modern biliminden ve iletişim tanımından farklı bir formda irrasyonel unsurlar içerir. Haberin bir başka yönü ticaretle bağlantısıdır. Ticaret dönemi boyunca ticaretin en önemli yönlerinden biri iletişim akışında malların satın alınmasıydı. Ticaret ve medyanın eşzamanlı geliştiği gerçeği göz önüne alındığında Hermes arketipinin önemi daha da büyür. Hermes kişiliğinde
ticaretin iletişimle birleştirilmesi, sanayi çağında
iletişim ve ticaretin ortak paydada gelişimi anakronik benzerlik gösterir. Kolektif bilinçdışı varlığın etkisini arketipsel yaklaşımın öne sürdüğü bu örnekte görmek mümkündür. Hermes’in haberci tipolojisi ile ilişkili olan sürat unsuru (söz konusuyken) öte yandan günümüz medyasının temel özelliklerinden biridir de. İçinde hızın bir intikamla ilerlediği medyada her şeye bir anda erişmek gereklidir. Bu bağlamda günümüzün iletişim olgusunun ve Antik çağdaki iletişimin anlamı arasında ikisinin de benzerlikleri ve farklılıkları olduğunu söylemek mümkündür. Günümüz gazetecilik anlayışı Hermes arketipinin hız, dolaşım ve anlamı ile uyum içindedir. Benzer şekilde,
Hermes kişiliğinin bağlantısı ile hırsızların
günümüz gazeteciliğindeki ve (ayrıca) pazarlama ve medya arasındaki ilişki etik ihlalleri andırmaktadır. Böylece mitolojik bir örnek olan Hermes
günümüz olgusunu anlamada haber, gazetecilik ve iletişimin önemli bir arketipi olarak kalır.
Yorumlar